Savoir vivre przy stole

Savoir-vivre, czyli zasady dobrego wychowania, obejmuje wiele aspektów życia codziennego. Jednym z kluczowych miejsc, gdzie znajduje zastosowanie, jest stół. Wspólne posiłki, czy to w gronie rodziny, przyjaciół, czy w sytuacjach biznesowych, są nie tylko okazją do spędzenia czasu w przyjemnym towarzystwie, ale także przestrzenią, w której możemy okazać szacunek i takt. Bon ton przy stole pozwala uniknąć gaf i buduje atmosferę sprzyjającą swobodnej rozmowie i przyjemnemu jedzeniu. W tym artykule przyjrzymy podstawom dobrych manier.

Zasady savoir-vivre’u przy stole zaczynają się jeszcze przed rozpoczęciem samego posiłku. Punktualność ma tutaj szczególne znaczenie, zwłaszcza w sytuacjach formalnych i uroczystych. Spóźnienie może zostać odebrane jako brak szacunku dla gospodarza oraz innych gości. Po przybyciu do stołu warto poczekać, aż gospodarz wskaże nam miejsce lub zacznie siadać pierwszy. W ten sposób daje sygnał, że również możemy zająć swoje miejsce. W bardziej formalnych sytuacjach mężczyźni mogą zaoferować kobietom pomoc w zajęciu miejsca, odsuwając i dosuwając krzesło, co jest mile widzianym gestem uprzejmości.

W przypadku formalnych przyjęć gospodarz i gospodyni zajmują centralne miejsca przy stole, często naprzeciw siebie. Po ich prawych stronach siadają goście o najwyższym statusie, a kolejni w hierarchii po lewej stronie gospodarzy. Jeśli jest więcej uczestników, układa się ich symetrycznie, z uwzględnieniem ich roli lub znaczenia. Warto także pamiętać, że zasady precedencji często kierują się uprzywilejowaniem gości starszych, kobiet oraz osób pełniących honorowe funkcje. W mniej formalnych sytuacjach, takich jak rodzinny obiad, można nieco luźniej podchodzić do precedencji, choć nadal zwykle zostawia się główne miejsca dla gospodarzy. Pomoc przy zajmowaniu miejsca, na przykład odsuwanie krzesła kobiecie przez mężczyznę, jest wciąż mile widziana i świadczy o kulturze osobistej. Małżonków można, a nawet powinno się rozsadzać, sadzając ich naprzeciwko siebie. Nie dotyczy to narzeczeństwa. Dzięki temu nie będzie sytuacji szeptania na ucho, komentowania innych gości.

Gdy już usiądziemy, warto pamiętać o prawidłowej postawie. Powinniśmy siedzieć prosto, ale nie sztywno, z plecami opartymi o oparcie krzesła, a ramionami ułożonymi naturalnie. Należy unikać opierania się o stół łokciami, choć w mniej formalnych sytuacjach delikatne oparcie przedramion na brzegu stołu jest dopuszczalne. Savoir-vivre przy stole obejmuje również korzystanie z serwetki. Zazwyczaj znajduje się ona po lewej stronie lub na talerzu. Przed rozpoczęciem posiłku należy rozłożyć serwetkę i umieścić ją na kolanach. W trakcie jedzenia serwetka służy jedynie do delikatnego osuszania ust lub palców – nie używamy jej do wycierania twarzy czy potu z czoła. Po zakończeniu posiłku serwetkę odkładamy na lewą stronę talerza, nie starając się jej starannie składać, ale również nie rzucając jej niedbale.

Nie należy rozpoczynać jedzenia przed gospodarzami lub innymi osobami przy stole. Jeśli serwowane są różne dania, warto poczekać, aż wszyscy otrzymają swoje porcje i gospodarz zainicjuje rozpoczęcie posiłku. W mniej formalnych sytuacjach dopuszczalne jest rozpoczęcie jedzenia po uzyskaniu zgody od gospodarza.

Poprawne użycie sztućców to jedna z kluczowych zasad savoir-vivre’u. Sztućce są zwykle ułożone w kolejności od zewnątrz do wewnątrz; zaczynamy korzystać z tych, które leżą najdalej od talerza, i przesuwamy się w kierunku środka wraz z kolejnymi daniami. Widelec zazwyczaj trzymamy w lewej ręce, a nóż w prawej – widelca używamy, aby nabrać jedzenie, a noża tylko do krojenia. Jeśli chcemy zrobić przerwę, sztućce odkładamy na talerzu w kształcie odwróconej litery „V” tak, aby nie dotykały stołu. Po zakończeniu posiłku układamy je równolegle na talerzu, wskazując godzinę 16:20 – jest to sygnał dla obsługi, że mogą zabrać talerz.

Znajomość zasad dotyczących jedzenia różnych potraw to również istotna część savoir-vivre’u. Przykładowo, zupę należy spożywać, zanurzając łyżkę od siebie, bez nachylania się w stronę talerza, i unikać wydawania dźwięków siorbania. Jeśli w talerzu pozostanie niewielka ilość zupy, nie przechylamy go, aby zebrać resztki. Pieczywo zawsze łamiemy na małe kawałki, które następnie smarujemy masłem, zamiast gryźć bezpośrednio z dużego kawałka. Dania makaronowe i sałatki najlepiej spożywać widelcem – w przypadku długiego makaronu należy owinąć go widelcem zamiast kroić nożem. Każdy rodzaj potrawy ma swoje zasady, na przykład krewetki spożywa się, obierając je widelcem, a deser zwykle widelcem lub łyżeczką, w zależności od jego rodzaju.

Rozmowa przy stole powinna być stonowana i dotyczyć tematów neutralnych. Dobrze unikać tematów politycznych, religijnych czy innych kontrowersji, które mogłyby zepsuć atmosferę. Ważne jest również, aby rozmawiać tylko po połknięciu kęsa i odłożeniu sztućców, unikając jednocześnie mówienia z pełnymi ustami, co jest jedną z podstawowych zasad kultury przy stole.

Savoir-vivre obejmuje także zasady dotyczące picia napojów. Kieliszki do wina należy trzymać za nóżkę, aby uniknąć zmiany temperatury napoju. Podczas picia należy unikać dźwięków siorbania oraz stukania kieliszkami. Jeśli jesteśmy w gronie, które celebruje specjalną okazję, inicjatywę wygłoszenia toastu powinien mieć gospodarz lub osoba upoważniona. Dobrze jest powstrzymać się od picia przed oficjalnym toastem, aby nie popełnić gafy.

Podczas posiłku liczy się także empatia i kultura osobista względem innych uczestników. Nawet jeśli danie nie spełnia naszych oczekiwań, nie należy wyrażać niezadowolenia przy stole. Warto także być uważnym na potrzeby innych gości – na przykład, jeśli ktoś nie dosięga soli, warto podać mu ją, zamiast czekać na prośbę. Niedopuszczalne jest również korzystanie z telefonu podczas posiłku oraz zachowywanie się głośno czy hałaśliwie.

Na koniec warto wspomnieć o kilku zasadach związanych z zakończeniem posiłku. W dobrym tonie jest podziękować gospodarzowi za przygotowanie lub zorganizowanie poczęstunku, kolacji etc. W sytuacjach bardziej formalnych warto poczekać, aż gospodarze wstaną, co będzie sygnałem zakończenia spotkania, przynajmniej tej jego części.

Znajomość zasad savoir-vivre’u przy stole nie tylko ułatwia poruszanie się w różnych sytuacjach towarzyskich i zawodowych, ale także buduje nasz wizerunek jako osoby kulturalnej i pełnej szacunku wobec innych. Stosowanie się do tych zasad sprawia, że posiłek staje się przyjemniejszy zarówno dla nas, jak i dla osób w naszym otoczeniu, co pozwala czerpać z niego jeszcze więcej radości.