Warsztat kulinarny jako forma edukacji żywieniowej

Edukacja żywieniowa

Problem nadwagi i otyłości zaczął niepokoić badaczy dopiero w drugiej połowie XX wieku. Wcześniej kojarzona była z tym, iż nasi przodkowie już od czasów prehistorycznych mieli trudności w dostępie do żywności i częstymi okresami głodu. W związku z powyższym nadmierna masa ciała była niezbędna do przeżycia. Kiedy w XX wieku pozyskiwanie żywności nie wiązało się już z takim wydatkowaniem energii, nadwaga i otyłość zaczęła być traktowana jako stan patologiczny i pogarszający stan zdrowia. Nadmierna tkanka tłuszczowa powoduje zwiększone ryzyko wielu chorób, co w konsekwencji może prowadzić do zgonu. Pogarsza również sytuację ekonomiczną w wielu krajach na świecie.

Edukacja żywieniowa jest to proces, w wyniku którego odbiorca ma możliwość nauki prawidłowych zachowań związanych ze sposobem żywienia. To całokształt działań zmierzających do kształtowania kompetencji skutecznego wpływania na zdrowie własne i społeczności. Edukacja żywieniowa to rodzaj edukacji terapeutycznej. Chory otrzymuje informacje dotyczące sprawowania samoopieki.

Chorzy mogą utrzymywać najwyższą jakość życia, pomimo ograniczeń związanych z chorobą. Edukacja zdrowotna składa się z kilku etapów zmierzonego procesu, który ma ukształtować postawy sprzyjające braniu odpowiedzialności za stan swojego zdrowia. Postawy powinny być zgodne z aktualnymi celami profilaktyki zdrowotnej.

Błędy żywieniowe mogą doprowadzić do niedoborów składników odżywczych, jak i nadmiarów, co prowadzić może do różnych zaburzeń organizmu. W związku z tymi zaburzeniami mogą powstać choroby przewlekłe, zwane również dietozależnymi.

We wprowadzeniu zasad zdrowego odżywiania ważne jest, by informacje o żywieniu pochodziły z wiarygodnych źródeł, opartych na aktualnej wiedzy naukowej.

Szczególnie dzieci potrzebują wsparcia w edukacji zdrowych nawyków, gdyż dorastanie to bardzo złożony proces fizjologiczny i psychiczny, dlatego należy wprowadzić edukację żywieniową i zdrowotną. Pomóc w tym mogą rodzice, nauczyciele, wychowawcy, by od najmłodszych lat kształtować prawidłowe nawyki i postawy prozdrowotne u najmłodszych. Brak edukacji może wpłynąć w przyszłości na problemy w radzeniu sobie ze stresem, problemy ze snem czy komunikacją społeczną. Budowanie zdrowych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej może mieć ogromny wpływ na dobre samopoczucie, zdrowie w dzieciństwie, jak i w życiu dorosłym.

Edukacja jest elementem promocji zdrowia, a do jej celów można zaliczyć:

• kształcenie społeczeństwa w celu umacniania zdrowia,
• poszerzanie dostępu do informacji,
• kształtowanie postawy odpowiedzialności za podejmowane decyzje zdrowotne,
• ułatwianie dokonywania korzystnych wyborów związanych ze stylem życia.

Edukacja zdrowotna powinna:

• wykorzystywać pozytywne pojęcie zdrowia nie tylko jako brak choroby, ale ogólny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny,
• stosować nowoczesne środki i techniki przekazu,
• ukazywać wieloaspektowe i holistyczne podejście do zdrowia,
• uwzględniać czynniki społeczne i środowiskowe jednostki.

Z definicji edukacji zdrowotnej wynika więc, że tę rolę powinni pełnić nie tylko nauczycie, wychowawcy, ale również zawody medyczne, lekarze, pielęgniarki, dietetycy, rehabilitanci czy psycholodzy.

Edukacja powinna być stałym elementem profilaktyki nadwagi i otyłości, oraz mieć charakter proaktywny i terapeutyczny. Ocena wartości edukacji jest procesem długofalowym i niełatwym z powodu trudności w ocenie stylu życia jednostki w dłuższym okresie. Możliwa jest dzięki zastosowaniu odpowiednich metod.

Prawidłowa terapia powinna edukować, informować i odpowiednio motywować by ułatwić skomplikowany proces redukcji masy ciała. Bardzo ważną rolę odgrywa edukator, czyli dietetyk i jego współpraca z pacjentem.

Pomocne w odchudzaniu mogą okazać się programy edukacyjne, które są elementem interwencji behawioralnej (np. warsztaty z psychodietetykiem).

Zalety uczestnictwa w warsztatach organizowanych przez psychodietetyka dotyczące zwalczania nieodpowiednich nawyków żywieniowych:

• uczestnik zdobędzie dużą dawkę wiedzy, która pomoże mu w codziennym funkcjonowaniu,
• uczestnik pozna rozwiązania, które pomogą mu osiągnąć trwałe zmiany, a nie krótki efekt,
• specjalista pomoże opracować indywidualne zalecenia,
• uczestnik otrzyma odpowiednią dawkę motywacji i wsparcia,
• w kameralnej grupie można porozmawiać z innymi uczestnikami o podobnych problemach, którzy chcą się rozwijać nie tylko w tematyce odżywiania.

W chwili obecnej najważniejszym stało się, by przekazy edukacyjne nadal ewaluowały, aby były łatwo dostępne oraz stały się interesujące dla współczesnego odbiorcy.

Social media, czyli media społecznościowe są technologią umożliwiającą tworzenie interaktywnego dialogu pomiędzy użytkownikami, a także firmami i ich odbiorcami. Cechą charakterystyczną to swoboda działania i promowania treści. Wykorzystuje się
m.in. przekazy tekstowe, grafiki, treści video. Jako twórca firmowego profilu na serwisie społecznościowym można uzyskać i samodzielnie ocenić statystyki odwiedzin naszych treści, a także wyciągnąć wnioski z preferencji danej grupy odbiorców.

Media społecznościowe tworzą potencjał edukacji zdrowotnej o ogólnoświatowym zasięgu, co dla oświaty ma szczególne znaczenie. Obserwowanie profili w mediach społecznościowych związanych z edukacją żywieniową umożliwia Internautom udostępnianie i zapoznawanie się z naukowymi opracowaniami dotyczącymi żywienia, a także szybkiego kontaktu ze specjalistami bez wychodzenia z domu. Social media umożliwiają uczestnictwo w wielorakich szkoleniach i kursach dotyczących edukacji zdrowotnej.

Edukacja kulinarna

Jedną z przyczyn rosnącego wskaźnika nieprawidłowej masy ciała wśród młodzieży i młodych dorosłych wymienia się brak umiejętności do samodzielnego przygotowania posiłków. Jedną z metod edukacji żywieniowej może być forma teoretyczna w postaci lekcji, wykładów czy spotkań z dietetykiem.

Jednakże zdecydowanie formą najbardziej skuteczną pozostają zajęcia praktyczne – warsztaty kulinarne.

Dlaczego edukacja kulinarna uzyskuje pozytywne efekty?

• używamy wszystkich zmysłów,
• przełamujemy bariery związane z czymś nowym, w kontaktach międzyludzkich,
• kształtuje prawidłowe nawyki,
• rozwijamy umiejętności manualne,
• uczymy się odpowiedzialności, współpracy,
• budujemy przyzwyczajenia zasad higieny,
• uczymy się kultury spożywania posiłków.

Psychodietetyka jest kierunkiem, który ma ogromną przyszłość, gdyż bardzo wiele osób wie, jak powinna wyglądać zdrowa dieta, jednak bardzo trudno jest to wprowadzić w życie.

Wprowadzanie różnych form edukacji żywieniowej, warsztaty kulinarne stacjonarne, czy przez portale społecznościowe, pozwalają dotrzeć do dużych grup społecznych, stworzyć grupy wsparcia, stworzyć materiały nowoczesne edukacyjne, które zachęcą do zmian nawyków wszystkie grupy społeczne nie tylko te z nadwagą czy chorobami dietozależnymi.

Z roku na rok również obserwuję tendencję wzrostu świadomości żywieniowej, korzystania z usług dietetyka czy psychodietetyka indywidualnie, łączenie diety ze zdrowym stylem życia oraz holistycznym podejściem do zdrowia.